Zesjescultuur zit tussen de oren

Sinds Jan Peter Balkenende een tijd geleden sprak over het doorbreken van de zesjescultuur en het terugbrengen van de VOC mentaliteit heeft menig journalist artikelen geschreven die hier op doorgaan. Ook deze week was het weer raak. Of het nu komkommertijd is of niet, het moet maar eens afgelopen zijn met een beeld dat voornamelijk tussen de oren zit van mensen, die denken dat vroeger alles beter was en dat de jeugd veel beter gemotiveerd was. Dat de HBS meer opleverde dat het huidige HAVO onderwijs en dat jongeren van tegenwoordig lui zijn en voor de zesjes gaan.

Want sinds het verhaal van de VOC mentaliteit, zijn mij opvallend veel verhalen ter ore gekomen van mensen die nu hoge posities hebben, maar opscheppen over het feit dat ze wel twee keer op de HBS zijn blijven zitten omdat ze er met de pet naar gooiden. Niks zesjesmentaliteit, gewoon geen zin. Net zoals zoveel jongeren van tegenwoordig zich tijdelijk niet kunnen motiveren voor school. Dat heeft niets te maken met zesjesmentaliteit, dat heeft gewoon te maken met het proces van opgroeien; puberteit. Een periode waarin je met jezelf worstelt, laat staan met de rest van de wereld. Het verschil met vroeger is alleen dat jongeren het zich niet kunnen veroorloven twee keer te blijven zitten. Bij overgangsproblemen in de onderbouw wordt al snel een leerling geplaatst op een lager niveau. Bij uitzondering blijven mensen nog zitten. Zouden scholen dit allemaal doen omdat dit voor een leerling beter is? Of zou het ook te maken kunnen hebben met het feit dat scholen worden afgerekend op overgangsrapportages, die in alle kranten worden gepubliceerd?

In de jaren dat ik heb lesgegeven aan pubers, viel mij op dat er veel jongeren van de lagere school komen, die de potentie wel hebben, maar nog niet de werkhouding aankunnen die nodig is om de goede resultaten te behalen. De trend is dat steeds meer elfjarigen de brugklas instromen. Van die leerlingen wordt een serieuze werkhouding verwacht, waarin ze al bezig zijn met hun toekomst. Niet meer de vrijblijvendheid van nog een jaartje over doen als het even niet lukt. Nee, flink aan de bak. Vanaf het eerste jaar tot het laatste jaar. Altijd geconcentreerd, altijd je huiswerk maken, altijd ervoor gaan! Als je eindigt op je eindexamen met alleen zesjes en een paar zevens word je namelijk gezien als iemand met een zesjescultuur op het voorhoofd geschreven.

Met zesjes en zevens op je eindlijst voor het atheneum ben je eigenlijk een loser. Zeker als het op een lotingstudie als medicijnen aankomt. Je maakt maar een geringe kans om toegelaten te worden tot deze veelgewenste studierichting. Maar ben je eigenlijk wel een loser? Had je wel beter gekund? Wie zegt dat de leerling die zessen scoort op de helft van zijn eindexamenvakken daar niet hard voor gewerkt heeft?

Ik weet nog van vroeger dat de vakken waar ik zessen voor haalde op mijn overgangsrapporten het meeste tijd en de meeste energie vroegen. Ik snapte niets van wiskunde en de leraar in de klas wilde “domme” vragen nooit beantwoorden. Nou, zie dan nog maar eens een zes te halen. Daar gingen weken aan voorbereiding aan vooraf. Ik voelde me geweldig als het toch gelukt was. ("Dat valt me mee van jou, heb je toch nog geluk gehad" was het commentaar van de leraar) Terwijl de jongen in de klas die er zo goed in was er met nog een keer doorlezen een acht of negen uitsleepte en daar uitvoerige complimenten voor kreeg.

Vakken waar ik goed in was, daar haalde ik met een beetje leren een acht voor. Misschien had er nog wel meer ingezeten, maar ik had veel tijd nodig voor de vakken waar ik niet goed in was. Want ik kreeg meer voldoening van die 6 voor wiskunde, of later economie 2 (boekhouden). Daarvan heb ik ook geleerd door te zetten. Ook heb ik leren omgaan met de frustratie dat je soms een 5 haalde terwijl je toch keihard gewerkt had (met 0% inzicht!) en heb ik geleerd me te motiveren om er de volgende keer weer toch weer voor te gaan. Van het leren van Frans, Engels of Nederlands had ik alleen maar plezier. Het waren voor mij makkelijke vakken. Ik snapte de grammatica en kon makkelijk woordjes leren. Ook begrijpend lezen was een makkie.

Kortom, de zesjescultuur zit tussen de oren. We doen tegenwoordig net of iedereen die acht kan halen, als hij/zij maar genoeg zijn/haar best doet. Wat een flauwekul. Natuurlijk zijn er hele luie middelbare scholieren, die een zesje genoeg vinden. Van die jongeren denk ik altijd dat ze het later nog wel ontdekken. In hun jeugdige onverschilligheid gaan ze calculerend te werk. Ze snappen nog niet waar ze het voor moeten doen (voor zichzelf, duh ). Later komen ze zichzelf vanzelf tegen en het zal je verbazen hoeveel van hen het later nog heel ver weten te schoppen. Maar het gros dat zesjes haalt, heeft zelfs moeite om dat zesje te halen. Een beetje meer respect voor jongeren die zesjes halen lijkt me daardoor wel op zijn plaats.

En bovendien zouden we eens even goed naar onszelf moeten kijken voordat we het woord VOC mentaliteit of zesjescultuur nog een keer in ons mond (of in de pen) nemen. Zijn wijzelf altijd supergemotiveerd om elk klusje voor 100% te doen, of maken we onszelf er ook wel eens met 60 % (een zesje ) vanaf? Ik geef eerlijk toe dat ik dat wel doe. Voor het huis schoonmaken kan ik de motivatie niet altijd opbrengen en doe ik alleen het hoogstnodige. Het onkruid kan ook nog wel een week langer blijven staan en de ramen lopen ook niet weg. Maar mijn hond laat ik enthousiast vijf keer per dag langdurig uit, mijn knaagdieren krijgen de verzorging die ze nodig hebben, inclusief buiten spelen en als ik het huis schilder of behang ga ik non-stop door tot het af is. Leuke klusjes doe je nu eenmaal met meer plezier.